MERSİN   FORUM  ÇÖZÜM   KLİNİK    PSİKOTERAPİ MERKEZİ

ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN TİK BOZUKLUKLARI

TİK NEDİR?

Halk arasında çok sık kullandığımız ve duymakta aşina olduğumuz bir kavramda tiktir. Tikler çocukluk çağında en sık rastlanılan hareket bozukluğudur. Tikler; istemsiz, aniden gelen, gelişi güzel ve tekrarlayıcı şekilde oluşan streotipik (tekrarlayıcı) hareketler ve seslerden şeklinde görülmektedir. Tiklerin görülme şekli kişiden kişiye göre değişebilir. Örneğin; bir kişide sadece göz kırpma iken, bir başkasında boğazını temizleme, omuz oynatma, başını çevirme veya kelime tekrar etme şeklinde olabilir. Genellikle tikler kısa süreli olup biter. Ama devamlı olduğu için yakın çevresine uzun süren bir durummuş gibi düşünmesine sebep olabilir. Tik bozukluğu olan kişilerin %45 i tik gelmeden önce bunun vücuttaki gerilimini hisseder ve yaptıktan sonra rahatlama olur.

TİKLERİN ÇEŞİTLERİ VAR MIDIR?

Tikler aşağıdaki gibi 3 kategoride sınıflandırılabilir.

• Tourette Bozukluğu: Tourette en ağır tik bozukluğu tablosudur. Çocuklarda ve gençlerde daha sık görülmektedir. Tekrar eden; çeşitli sesler çıkarmak, küfür etmek, göz kırpmak, başı oynatmak, boğaz temizlemek şeklinde görülebilir.
• Geçici Tik Bozuklukları: Çocukluk çağında görülen bu bozukluğun temel özelliği bir veya birden fazla basit motor tikle seyretmesi ve zaman içinde bunların şiddeti değişebilmektedir. Genellikle baş ve çene de tikler görülmektedir.
• Kronik Motor ve Vokal Tik Bozukluğu: Hem çocuk hem de erişkinlerde görülebilir ve inişli çıkışlı bir tablo söz konusudur. Kronik basit ve karmaşık motor tikler(göz kırpma, el şaklatma, başı oynatma gibi) en sık rastlanan çeşitleridir.

TİKLER NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR?

Genelde tik bozuklukları çocukluk çağında en sık rastlanan problemlerden biridir. Her 10 çocuktan 1 inde tikli davranış görülmektedir. En sık görüldüğü yaş 6 – 7 yaş aralığındadır. 10- 15 yaş aralığında ise tikler en ağır seyrini yaşayabilirler. 

Dönem dönem çocuğunuzun tiklerinin daha yoğunlaştığını düşünebilirsiniz. Zaman zamanda bu tiklerde azalma olduğunu görebilirsiniz. Bu tik bozukluğunun doğasında olabilen bir durumdur. Özellikle stres, baskı, şiddet çocuklarda veya yetişkinlerde tiklerin sıklığını ve şiddetini arttıran unsurlardan biridir. Baskı altında, stresli ortamlarda büyüyen çocuklarda tiklerin arttığı gözlenmiştir.

Yine çocukta kronik şekilde devam eden fiziksel hastalık, ailevi ve çevresel faktörler, alkol veya madde kullanımı yine tiklerin gidişatını kötü etkileyen diğer bir unsurdur.

TİK PROLEMLEMİ YAŞAN BİR ÇOCUK NELER HİSSEDER?

Bir çocuk tik bozukluğunda tiklerinden çok çevrenin, ailesinin, arkadaşlarının, öğretmenlerinin tikli davranışları sonucunda yaklaşımlarından şikayetçidir. Bu yüzden tik bozukluğu çevresel ve sosyal bir sorun olabilir. Çocuk çevresinde tiklerinden dolayı alay konusu olabilir. Dolayısıyla alay konusu olmamak için kendini sıkmaya başlayabilir. Ancak şu unutulmamalıdır ki kendini sıkmaya çalışan çocuğun tiklerin de artış olabilir. Çocuk kendisini rahat hissetmediği ve alay konusu olduğunu düşündüğü bu tür yerlerde bulunmak istemeyebilir. Dolayısıyla çocuk okul ve öğrenme süreçlerine kapalı hale gelebilir.

TİKLERİ OLAN BİR ÇOCUĞA KARŞI NASIL YAKLAŞMALIYIZ?

Öncelikle tikin ne olduğunu ve nasıl geliştiğini bilmek çok önemlidir. Tik problemi yaşan bir çocuk çoğu zaman zor zamanlar yaşayabilir. Çocukta ilk görülmeye başlandığı zamanlarda yetişkinler çocuğun davranışlarına anlam veremez. İşin gerçeği çocukta bu davranışları neden yaptığını bilmemektedir. Bu davranışların geçmediğini gören aile, öğretmen, arkadaşlar çocuğun bunu bilerek yaptığını düşünebilir. Tikler zaman zaman çocuk için hem dalga konusu hem de kızılacak bir davranış haline gelebilir. Bu yüzden çocuğunuz da tik davranışı olduğunu düşünüyorsanız ilk olarak uzman birinden yardım alabilirsiniz.

Tik bozukluğunda; çocuk, aile, öğretmen ve psikoterapistle birlikte hareket edilmelidir. Öncelikle çocuğun bunu istemli olarak yapmayıp, bu durumun zaman zaman artıp zaman zaman azalacağını yakın çevrenin, öğretmenin hatta çocuğun bilmesi faydalıdır. Stres ortamlarında bunun artacağını düşünüp, çocuğun üzerinde ki fazla stres ve baskıyı kaldırmak önemlidir. Çocuğun ne kadar değerli olduğunu, onun ne kadar sevildiğini bilmesi bu dönemde önemlidir. Çocuklar tik bozukluğunda özgüven eksikliği yaşayabilirler. Aynı zaman da ilaç tedavisi de tedavinin önemli bir kısmıdır.

Psk. Ceren GÜMÜŞ