Çocuklarda Yalan Söyleme

Çocukta doğruluğu olmayan veya abartılı ifadeler kullanma davranışı, konuşma ve kendini ifade etme yetisinin ortaya çıkmasıyla beraber görülebilir. Hayal gücünün ürünü olan bu ifadeler 6-7 yaşlarına kadar çoğunlukla yalan söyleme davranışı olarak değerlendirilmemeli ve endişe edilmemelidir. 7 yaşına kadar çocuk, yalan ve gerçeği ayırt etmekte güçlük çekebilir. Doğru olmayan bir ifade kullandığında, bunun yanlış yada hoş karşılanmayacak bir davranış olduğunun bilincinde olmayabilir. Küçük yaşlardaki çocukların hayal ürünü ve abartılı ifadeler kullanması çocuğun hayal gücünün bir yansımasıdır ve engellenerek çocuğun hayal gücünü kullanma yeteneği elinden alınmamalıdır. Bunların yanı sıra, eğer çocukta kronik bir şekilde ilerleyen ve çevresine/kendisine zarar verecek boyuta ulaşan yalan söyleme davranışı görülüyorsa, yaşı küçük olsa dahi bir uzmana başvurulmalı, hareketin altında yatan sebeplerin saptanması ve düzeltilmesine yönelik etkin bir yol izlenmelidir.

İlkokul çağından itibaren görülen yalan söyleme davranışı ise küçük yaşlardakinin aksine daha fazla ciddiye alınmayı ve gerekli önlemleri almayı gerektirir. Bu yaşlardaki çocukların yalan söylemesinin altında yatan bir çok sebep olabilir. Bu sebeplerden bazıları; anne-babanın takdirini kazanma arzusu,  arkadaşları tarafından kabul görülme, içinde bulunduğu duygusal boşluğu doldurmak, küçük yaşlarda fazla ödüllendirildiği için bu alışkanlığını ileri yaşlarda devam ettirmeye çalışmak olabilir. Ancak en çok karşılaşılan sebep aile içinde çok sık yalan söylenmesidir. Bu durum çocukta yalanın “doğal” olduğu algısına sebep olur ve çocuk ailesinden gördüğü bu davranışı kendi alışkanlığı haline getirir. Çocuğun erken yaşlarda öncelikli olarak anne ve babayı model aldığı unutumamalı ve çocuk bir yalanın parçası yada şahidi haline getirilmemelidir.

Yalan söyleme davranışı oturduktan sonra ortadan kaldırmak daha güç olacağından ebeveynlerin öncelikli hedefi çocuğu yalancılıktan uzak bir davranış biçimine sahip olacak şekilde yetiştirmek olmalıdır. Çocuklara erken yaşlardan itibaren dürüst olmanın önemini, yalanın sebep olabileceği olumsuz durumları, toplumda kabul görmeyen yanlış bir davranış olduğunu ve doğru söylendiği takdirde en büyük görünen sorunlara bile bir çözüm bulunabileceğini öğretmek gerekir.

Peki eğer artık çok geçse ve çocuk yalan söyleme davranışını sergilemeye başlamışsa ne yapılmalı?

Öncelikli hedef yalanın ne olduğundan çok neyin bu yalana sebep olduğuna odaklanmak olmalıdır. Çocuğunuzun yalan söylemesine sebep olan durumu saptamalı, çocuğa onu anladığınızı hissettirmeli ve yalan söylemesine gerek olmadığını anlamasını sağlamak adına güven veren bir ortam sağlamalısınız. Yalan söyleyen çocuğun suçlanmaya değil, ailesi tarafından sevgi ve destek görerek bu davranışa gerek olmadığını hissetmesine ihtiyacı vardır.

Helin Kazan