MERSİN   FORUM  ÇÖZÜM   KLİNİK    PSİKOTERAPİ MERKEZİ

Disiplin, terbiye etmek, eğitmek anlamlarına gelmektedir. Disiplin ailelerin çocukları sadece yaramazlık yaptıklarında uygulayacakları kurallar bütünü değildir. Disiplin, çocuğun doğru davranışları öğrenmesi ve içselleştirmesi, kendini kontrol mekanizmasını kazanması, özgüven edinmesi ve ahlak gelişimini sağlamasını da içeren önemli bir eğitim sürecidir.

NET OLUN

Çocuklar dünyaya toplumsal hayatta nasıl davranacaklarını, nasıl ilişkiler kuracaklarını, nasıl konuşacaklarını, nerede susacaklarını, öfkelerini nasıl kontrol edeceklerini bilerek gelmezler. Bu davranışlardan her biri, aile ortamında uzunca bir süreç içinde çocuklara kazandırılabilir. Örneğin bir çocuk istediği bir şey verilmediğinde ağlayabilir. Çünkü çocuklar isteklerini erteleyebilme konusunda eğitilmemişlerdir. Bu, özellikle 2-2,5 yaş civarı için kabul edilebilir bir davranıştır. Burada ebeveynin rehberliği ve eğitimi devreye girmelidir. Çocuğun istediği şey kırılacak bir eşya, çocuğa zarar verecek bir nesne ya da çocuğun oynaması için uygun olmayan bir şeyse bu durumda ebeveyn öncelikle çocuğa bu nesneyi ona veremeyeceğini güzelce açıklamalıdır. Ardından çocuğa bir alternatif oluşturulmalıdır.  Farklı ve daha uygun bir oyuncak ya da eşya verilebilir. Burada önemli olan, çocuğun oynamaması gereken şeyi net olarak anlamış olmasıdır. Ebeveynler çocuğun ısrarıyla da karşılaşabilirler. Bu durumda çocukla uzun süreli konuşmalara girmekten kaçınılmalıdır. Net olmak önemlidir.

KARARLI VE TUTARLI OLUN

Tüm bunlarla birlikte en önemlisi anne-babanın kararlılığıdır. Aynı davranış her tekrarlandığında tepki aynı olmalıdır. Ebeveynler canları sıkkınken çocuğun istediği şeyi vermeyip, bir başka gün keyifleri yerinde olduğu için aynı şeyi çocuğa veriyorlarsa; bu durumda çocuktan isteklerini erteleyebilme, her istediğini alamayacağı konusunda sabır göstermesini de beklememelidirler. Çünkü böyle bir durumda çocuğa verilen mesaj dengeli bir mesaj olmamaktadır. Ne zaman kızacağı, ne zaman müsamahakâr olacağı belli olmayan bir ebeveyn figürü çocuğun ebeveynlerine güven duymasını engelleyecektir. Böyle bir durumda anne-baba ile güvenli ilişki kuramayan çocuğun kendi özgüvenini kazanması da pek mümkün değildir.

KORKUTMAYIN, ÖĞRETİN

Disiplinde önemli olan çocuğa doğru davranışı içselleştirmektir. Bu açıdan korkutma, tehdit, emir verme, dayak yoluyla öğretilen davranışlar sağlıklı değildir. Örneğin sırf babasının kızacağı korkusuyla erken uyuyan bir çocuk ergenlik çağında babayla restleşebilir ve sabahlara kadar uyumama davranışı gösterebilir. Ya da sırf anne zorluyor, tehdit ediyor ya da bir şeylerden mahrum bırakıyor diye yemek yiyen bir çocuk da büyüdüğünde yemek yememe davranışı geliştirebilmektedir. Ve maalesef yetişkin yaşlarında yeme problemleri yaşayabilmektedir. Çoğunlukla okul döneminde zorlanarak, tehdit edilerek ya da sürekli eleştirilerek ders çalışması istenen çocuklarda da okul fobisi geliştiği gözlenmektedir. Bu sebeple ceza korkusu çocuk eğitiminde ön planda yer almamalıdır.

ÖRNEK OLUN

Disiplin çocuklara doğru ve yanlış davranışları öğretmektir. Bu yorucu, önemli ve uzun süreli bir rehberliktir. Çünkü bir davranışı öğretmek kolay değildir. Sözlerden, davranışlara kadar her şey çocuğa rehberlikte oldukça önemlidir. Aileler kendi uygulamadıkları şeyler konusunda çocuklara rehberlik edemezler. Örneğin bağıra çağıra konuşan, devamlı öfkelenen bir ebeveyn çocuğundan öfkesini kontrol etmesini bekleyemez. Çünkü çocuklar kendilerine söylenenden çok, “model alma” yoluyla öğrenirler.

Psk. Mukaddes ORTAKAYA ÖZTÜRK