MERSİN   FORUM  ÇÖZÜM   KLİNİK    PSİKOTERAPİ MERKEZİ

Danışan N.K 7 yaşındaki kızı H’nın durumunu endişeli sözlerle şöyle özetliyor;

“Çocuğum 7 yaşında bu yıl ilkokula başladı. Okula çok büyük bir arzu ile hazırlanmasına rağmen ilk günün sabahından beri okula gitmek istemediğini söyledi. Tüm çabalarıma karşın sınıf içine sokamadım. Benimle birlikte kalmak istiyor yanımdan hiç ayrılmıyor. Şu an okula gitmiyor. Eskiden de bana bağlı bir çocuktu ancak okula başladıktan sonra bu bağlılık daha da arttı.”

Sizin çocuğunuzda da benzer sorunlar varsa ‘Okul Fobisi’ yaşıyor olabilir.

Okula gitmeme isteği, kuvvetli bir endişe nedeniyle çocuğun okula gitmeyi reddetmesi ya da bu konuda isteksiz görünmesidir. Okula gitmeden hemen önce, gelir gelmez ya da daha evden ayrılmadan ağlamalar, hırçınlıklar başlayabilir.

Okul fobisinin temelinde çoğu zaman ayrılık anksiyetesi yatar, özelikle küçük çocuklar anneden ya da bağlandığı kişiden ya da evden okul aracılığıyla uzaklaştırılmak korkusu yaşıyorsa, ayrılık anksiyetesi söz konusudur. Kısaca; çocuk, her zaman anneden ayrılırken sorun yaşıyorsa, okul fobisi değil ayrılık anksiyetesi vardır.

Genellikle okula gitmesine yakın çocuk, fiziksel bazı şikâyetlerde bulunabilir. Başının ya da karının ağrıdığını söyleyebilir. Midesi  bulanır hatta bazen kusar. Ağlama nöbetleri başlayabilir, hırçınlaşabilir. Anne- baba, “evde kalabilirsin” deyince de bu belirtilerin geçtiği görülür. Ertesi gün okul zamanı yine bu belirtiler başlayacaktır. Bazı çocuklarda sadece pazartesi günleri de görülebilmektedir. Bütün bir hafta sonunu ailesiyle beraber geçiren kimi çocuklar için pazartesi günü okula gitmek; zor bir süreç olabilmektedir.

Genellikle 6-11 yaş arası görülen okul korkusu daha küçük yaş gruplarında da görülebilmektedir. Zamanında çözülemezse ileride kronikleşme ihtimali vardır. Okul fobisi; başka psikolojik problemlere de yol açar ya da zemin olabilir. Okul korkusu olan çocukların eğitim hayatlarının da sorunlu geçtiği belirtilmektedir. Çocukluk döneminde yaşanan okul reddi-okul korkusu ayrılık anksiyetesi başta olmak üzere özgül fobi, yaygın anksiyete bozukluğu, sosyal fobi,  depresyon ve uyum bozukluğu ile ilişkili olabilmektedir.

Okula başlayacak olan çocuğun yaşamında önemli bir değişiklik olmuşsa bu da okul korkusuna yol açabilir. Örneğin: yeni bir kardeş doğumu, göç, boşanma, sevdiği birinin ölümü vs. bu korkuyu yaşayan çocukların önce aile içi dinamiklerini incelemek gerekmektedir.

Belli bir yaşa kadar hep evde oturmuş, her şeyi anneyle yapmış bir çocuğun dışarıdaki dünyayı endişe ile algılaması normaldir. Okul korkusu yaşayan çocuklar, özellikle annelerine çok bağlıdırlar. Bu ailelerde ilişkiler, genelde bağımlılık düzeyindedir. Çoğunlukla evde, ayrılık kaygısını” bilmeden besleyen” bir anne vardır. Anne genellikle endişeli ve kaygılı ve müdahale edici bir annedir. Bu ailelerde bireyler; yalnızken kendilerine ya da ailenin diğer fertlerine bir şey olacağı korkusu yaşarlar. Yapılan çalışmalarda okul korkusu olan çocukların %50sinin kaygılı ebeveynlere sahip oldukları görülmüştür.

Çocuk merkezli ailelerin çocuklarında da okul fobisi fazlaca görülmektedir. Çocuğun her istediğinin yapılması yanlıştır. Evde egemenliğin kendisin de olduğunu anlayan bir çocuk bunu sonuna kadar kullanacaktır. Okul gitmemek için çeşitli bahanelere sığınacaktır.

Okul Fobisi Yaşayan Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalı ?

– Okul fobisi yaşayan çocuk, şımarıklık yapıyor diye eleştirilirse ve uyum sağlaması için zorlanırsa bu durum ona zarar verebilir. Kaygı durumunu çocuk elinde olmadan yaşamaktadır, en önemli yaklaşım ona karşı gösterilecek anlayıştır. Cesaretlendirici bir tutum sergilenmelidir. Unutulmamalıdır ki kaygı duygusu bulaşıcıdır.

– Yeni bir kardeş olması durumunda, çocuğa duyulan sevginin dengeli bir şekilde devam etmesi gerekir.

– Anne-Baba öğretmenleriyle işbirliği içinde olarak çocuğun okulda güven ortamında olduğunu hissettirmelidir.

– Çocuğun anne-baba dışında farklı ortamlarda kalabilmesi desteklenmelidir. İlk önce yakınlarında kalarak alıştırılmalı, daha sonra farklı ortamlarda anne-babasız bağımsız davranabileceği ortamlar hazırlanmalıdır.

– Çocuk okula gitmek istemediği durumlarda okula gitmesi yönünde ikna edilmelidir. Gerekirse bir süre anne- baba ile gitmelidir . Çocuğa verilen sözler tutulmalı ve tutarlı davranılmalıdır.

Psikolog Müberra ULUKAYA