Lila – Oyun Terapi Odası

Bir aktivitenin “oyun” olup olmadığına karar vermek çoğumuza kolay gelir, ancak “oyun”un ne olduğunu tanımlamak pek de kolay değildir. Bilimsel kaynaklarda oyun işlevsel, alışılmamış, tekrar tekrar yapılabilen ve kendiliğinden ortaya çıkabilen spontane aktiviteler olarak tanımlanır ve üç ana kategoriye ayrılır; bunlar tek kişi oynanan oyun, objeler ile oynanan oyun ve sosyal oyundur. Özellikle sosyal, yani birden çok bireyin dahil olduğu oyun, bireyin sosyal-bilişsel gelişimine olan katkısı ile oyun alanında yapılan pek çok araştırmanın ilgi odağı olmuştur.

Çocukların beyni oyun sırasında aktif ve verimli bir öğrenme ve öğrendiklerini dışavurma süreci içerisindedir. Gelişmekte olan zihinsel fonksiyonları ve beraberinde gelen pek çok becerilerini oyun yoluyla pratik ederek geliştirirler. Dolayısıyla sağlıklı çocuk gelişiminde oyun oynamanın kritik bir rolü vardır. Sadece çocukların değil, memeli hayvan yavrularının hayatlarında da oyunun yaşamsal bir değeri olduğunu ortaya koyan pek çok araştırma bulunur. Örneğin bazı memeli hayvanların oyun sırasında geliştirdikleri beceriler sayesinde hayatta kalma şanslarının arttığına dair bulgular oyunun evrimsel rolü üzerinde yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Benzer şekilde, yaşıtlarına kıyasla daha çok oyun oynayan çocukların fiziksel, zihinsel ve sosyal açılardan daha iyi gelişim gösterdiği de bilinmektedir. Tüm bu bulgulara bakıldığında çocuğun dünyasında oyun birnevi hayata hazırlık olarak nitelendirilebilir.

Oyun Terapisinde İnsan Figürleri

OYUN TERAPİSİ NEDİR VE NEDEN İŞE YARAR?

Çocukta stres yaratan, anlamlandırmakta zorlandığı olaylar ve travmatik deneyimlerin etkisi beynin sözel olmayan alanlarına kaydolur ve çocuklar için hali hazırda zor olan sözel ifadeyi daha da zorlaştırırlar. Bu kayıtlar beynin çalışma süreçlerini direkt olarak etkiler ve bu etkileri sözel olarak ifade edemeyen çocuk bunları davranışlarına yansıtır. Örneğin tuvalet eğitimini çoktan tamamlamış bir çocuğun geceleri altına kaçırmaya başlaması anlaşılması pek kolay bir durum değildir. Halbuki bu durumun, çocuğun hayatında varolan, ancak üstesinden gelemediği ve ifade edemediği bir stresi yansıtıyor olması muhtemeldir. Çocuğa bunu yapmaması gerektiği söylemek ya da ödül-ceza sistemi uygulamak gibi çoğu zaman ilk başvurulan yöntemler neredeyse hiçbir zaman sorunu çözmez. Beyin kendini korumaya planlıdır; baş edemediği ve stres yaratan durumlara yönelik bir strateji geliştirmediği sürece kendisini mümkün olan diğer yollarla ifade etmeye devam edecektir. Oyun terapisi, çocuğun anlamlandırmaya ve çözümlemeye ihtiyaç duyduğu, ancak sözel olarak ifade edemediği stresli, zorlayıcı ya da travmatik yaşantıları üzerinde oyun aracılığıyla çalışmasını sağlar ve bu alanlardaki sözel ifade becerisini geliştirmeyi hedefler. Eğer stres kaynağı ya da travmatik deneyimler, çocuğun baş etmeye çalışmaması gereken, aksine yetişkinlerin ortadan kaldırması gereken durumlar ise, terapist çocuğun hayatındaki yetişkinler ile de bu konuda çalışmayı sürdürür.

Diğer pek çok terapi yaklaşımı gibi oyun terapisinin de ana hedefi çocuğun duyguları, düşünceleri ve davranışları arasındaki ilişkiye olan farkındalığını ve bu döngü üzerindeki hakimiyetini arttırmaktır. Bunun olabilmesi için çocuğun iç dünyasını rahatlıkla ortaya koyabileceği bir yerde olduğundan emin olması ve terapiste güven duyması gerekir. Bunu sağlamak için terapist çocuğa karşı koşulsuz kabul, anlayış ve saygı gösterir. Terapistin çocuğun davranışlarına sınır koyması gerektiği zamanlar kısıtlıdır ve genellikle güvenlik ile ilgili durumlardır. Bu rahat ortamı ve güvenli ilişkiyi sağladıktan sonra terapistin işi çocuğun ortaya koyduklarını dikkatle ve özenle takip etmek ve süreci uygun bir şekilde yürütmektir.

Kendi dünyasına ait konularda seçim yapmak, karar vermek ve sorumluluk almak çocukların sadece oyun terapisi sürecinde değil, hayatlarının her alanında sahip olmaları gereken haklardır. Bunları deneyimleyerek büyüyen çocuklar, kendi kararları ve davranışları ile hayatlarına etki edebilecekleri ve yön verebilecekleri fikrini içselleştirerek büyürler. Bunun yanında ebeveynlerinin onlara sadece gerçekten gerekli durumlarda sınır koyacaklarına ve bunu da anlayışlı bir dille yapacaklarına inandıkları için ebeveynleri ile nadiren çatışma yaşarlar. Bunlar çocuğun psikolojik açıdan sağlıklı ve mutlu bir birey olarak büyümesi için vazgeçilemez gerekliliklerdir.