Yapılan bilimsel çalışmalarla son yıllarda dünya’da ve Türkiye’de psikoterapinin ruh sağlığı üzerinde iyileştirici etkisi kabul görmekte ve psikoterapiyi yaygınlaştırma çalışmalarına ağırlık verilmektedir; ancak ülkemizde ve dünyada psikoterapi sürecinin nasıl işlediği, bu süreçten nasıl fayda sağlanıldığı ve ne gibi teknikler kullanıldığı konusunda bazı soru işaretleri mevcuttur. Bu yazının amacı psikoterapi olgusunu ve psikoterapinin iç dinamiklerini anlaşılır bir dille açıklamak ve psikoterapi desteği almayı düşünenlerin kafalarındaki soru işaretlerini mümkün olduğunca gidermektir.

Psikoterapi Nedir?

Dış ve iç etkenlere bağlı olarak fiziksel sağlığın zaman zaman bozulduğu gibi çok daha karmaşık ve soyut bir yapı olan ruhsal sağlığın da sekteye uğrayıp destek ve tedaviye ihtiyaç duyması son derece doğal bir durumdur. Kişinin bozulan ruh sağlığının tekrar sağlıklı duruma getirilmesi amacıyla belli bir bilimsel kuram ya da kuramlara bağlı profesyonel bir uzmandan yapılandırılmış bir ruhsal destek alma sürecine en genel anlamıyla psikoterapi denir. Psikoterapinin temeli Psikanalitik Psikolojinin kurucusu olan Sigmund Freud tarafından atılmış ve günümüze kadar farklı kuramlar ve yüzlerce teknikle şekillendirilmiş ve şekillendirilmeye devam etmektedir.

Psikoterapi Ne Değildir?

1. Psikoterapi bir uzmanın size tavsiyelerde bulunup, sizin adınıza kararlar alması süreci değildir. Birçok danışan psikoterapistinden kendisine tavsiyelerde bulunmasını ve kendisi adına kararlar almasını bekler, ancak psikoterapinin hedefi size kendi seçimlerinizi yapma ve kendi kararlarınızı alma olgunluğuna eriştirmektir. Dolayısıyla Profesyonel bir psikoterapist sizin adınıza karar vermez.

2. Psikoterapi sadece çocukluğunuzu anlatma süreci değildir. Psikoterapistin bağlı olduğu bilimsel kuram çerçevesinde kimi zaman sorunun kaynağının çocukluk yaşantılarında olduğuna karar verilip ve bu dönem irdelenerek daha çok çocukluk dönemi üzerinden psikoterapi süreci işleyebilir; ancak bunun şart olmadığını düşünüp, şimdinin ve yakın geçmişin üzerinden sorunun çözümlenebileceğini iddia eden kuramsal yaklaşımlar da mevcuttur. Dolayısıyla çocukluğa inip inmeme konusu tamamen mevcut sorunun türü ve psikoterapistin bağlı kaldığı kuram ve tekniğe göre farklılık gösterebilir.

3. Psikoterapi sadece geçmişteki travmalarınızı anlatmanız değildir. Birçok psikoterapist geçmişte yaşanmış travmaların ya da danışanda derin izler bırakan olumsuz yaşantıların mevcut sorun veya sorunlarla bağlantılı olduğunu fark ettiğinde travmayı çalışmayı tercih etme yoluna gidebilir ancak bunun elzem olmadığını, geçmişteki travmalara çok dokunulmaması gerektiğini savunan psikoterapistler de mevcuttur. Son zamanlarda ise danışanın ego kapasitesinin travmayla yüzleşme veya travmayı yeniden yaşantılamaya ne kadar hazır olduğu konusu dikkate alınmaktadır. Profesyonel bir psikoterapist kişinin ego gücünün belli bir seviyeye geldikten sonra eğer danışan isterse travmayı gündeme getirmeyi tercih eder, aksi takdirde yüzleştirmeyi kaldıramayacak durumda olan danışanın travmayla tekrar yüzleştirilmesinin danışana faydadan çok zarar verdiği kanısı hâkimdir.



4. Psikoterapi seansları kişilere mutluluk dağıtmaz: Psikoterapi seansı insanların her zaman mutlu bir şekilde ayrıldığı bir süreç değildir. Psikoterapi kendiniz ve diğer insanlar hakkında içgörü ve farkındalığınızı arttırarak, sorunlar karşınızda baş etme becerilerinizi geliştiren, sizin daha olgun, daha bağımsız ve huzurlu bir birey halini almanıza yardımcı olan bir süreçtir. Bu süreç kimi zaman acı verir ve sıkıntılı geçebilir, zira gelişim ve değişim kimi zaman sancılı olabilir. Dolayısıyla psikoterapi sadece seanstan mutlu ayrılmak için alınan bir hizmet değildir. Bu sebeplerden dolayı danışanına seansta sadece mutluluk verme çabası içinde olan bir psikoterapist ona faydadan çok zarar verebilir, kişiyi anlık mutlu eder ama sorunlarını kökten çözmesine yardımcı olamaz.

5. Psikoterapistler yalnızca iyi dinleyen insanlar değillerdir: Bir psikoterapi seansı sırasında danışanı dinlemek oldukça önemlidir ve danışan üzerinde kimi zaman tek başına iyileştirici bir etki sağlayabilir, ancak psikoterapi süreci boyunca sadece dinleyerek kişiye yardımcı olunamaz. Psikoterapist yeri geldiğinde gündeme getirilen olaylar arasında bağlantıları kurarak danışana içinde bulunduğu durumla ilgili bağlantılar kurdurur, yorum ve yüzleştirmeler yapar. Bir psikoterapisti, danışanların etrafındaki kendilerini dinleyebilecek diğer insanlardan farklı kılan özelliklerden biri de yaptığı bu yorum ve yüzleştirmelerdir. Buna ek olarak profesyonel bir psikoterapist bilgi birikimi, aldığı mesleki eğitim ve edindiği klinik tecrübe ile insan davranışlarının nedenselliğini ve yaşantıları diğer insanlardan farklı olarak değerlendirme ve bunu kişiye fark ettirme becerisine sahip kişilerdir.

6. Psikoterapiye sadece güçsüz insanlar gitmez: Her insanın baş etmekte zorlandığı konular olabilir, böyle durumlarda başkalarından yardım talebinde bulunması son derece doğal bir durumdur. Bilinçli insan baş edemediği durumlar karşısında başkalarından yardım talebinde bulunmakta sakınca görmeyen insandır. Dolayısıyla psikoterapi güçsüz insanlardan çok sorunlar karşısında baş etmekte zorlanan insanların başvurduğu bir hizmettir. Bunun yanı sıra insanlar kendilerini daha iyi tanımak, hayattan daha çok keyif almak, diğerleriyle daha iyi ilişkiler kurmak ve yaşam kalitesini arttırmak için de pekâlâ psikoterapiye gidebilir.

7. Psikoterapi sizin yargılandığınız veya eleştirildiğiniz bir süreç değildir:Psikoterapi’nin en temel kuralı koşulsuz kabuldür. Bu kural psikoterapi sürecinin faydalı olabilmesi ve psikoterapistin danışanla işbirliği oluşturabilmesi için oldukça önemli bir durumdur. Profesyonel bir psikoterapist danışanlarını hataları, eksiklikleri ve olumsuz davranışlarından dolayı yargılamaz ya da eleştirmez. Psikoterapist, yalnızca danışanın kendisine veya başkalarına zarar verebilecek bir durumu söz konusu olursa buna müdahale etmekte sorumludur.